Mendemem
Vroeger was alles beter… Nu is er meer mogelijk. Alles heeft zijn tijd.
Als getuige volgende opinie van Menno Mendera ... jawel, zelfs in volle komkommertijd mendemen
Laatst had ik een gesprek met iemand over hoe techniek toch op een aantal punten bepalend is geweest voor de ontwikkeling van de popradio- en muziekwereld. Dan kom je toch aardige dingen tegen.
Neem het 45 toeren plaatje, de single. Om dat te kunnen persen waren er technische beperkingen, zoals de dikte van de groef. Dat betekende dat de tijdsduur van zo’n plaatje maximaal op zo’n 3 minuten lag, misschien nog wel iets minder. Wat weer betekende dat de artiesten zorgden dat de lengte van hun nummer binnen die tijdsgrens bleef. Dus Elvis en the Beatles en the Everly Brothers en the Kinks etc. etc. maakten liedjes die lekker kort waren. Een kort intro en hoppa, meteen naar de kern van de zaak. Later werd de techniek wat verbeterd en kregen we de EP’s, waar dan per kant 2 liedjes op konden, of 1 langer nummer, maar dan heette het toch weer single. De techniek bepaalde dus mede de muziekcultuur. Ja, er waren natuurlijk ook LP’s, maar daar werd toch vaak rekening mee gehouden dat die nummers op single moesten uit kunnen komen. Weer wat later werd dat over boord gegooid en kreeg je in de popmuziek de z.g. conceptalbums, desnoods een heel nummer per kant. En lange nummers werden dan voor de single ingekort tot de “radio-edit”, vandaar dat er soms verschillende versies bestaan. Dankzij de techniek.
Als de singles kort waren, dan kon je daardoor natuurlijk veel plaatjes in een uur draaien op de radio. Volgens mij duurde de eerste periode van de Top 40 maar 1 uur en 3 kwartier, later 2 uur. Dat zijn veel plaatjes per uur plus presentatie, reclame en nieuws! Ander voorbeeld: de Top 2000 startte met z’n eerste afleveringen op Tweede Kerstdag om 12.00 uur. In 2009 werd de zendtijd uitgebreid van 144 naar 156 uur en begon dan op Eerste Kerstdag 12.00 uur. In 2018 begon de Top 2000 nog eerder: 08.00 uur Eerste Kerstdag. Waarom? Omdat de lengte van de nummers de laatste jaren een stuk langer is geworden. Een CD single heeft niet de beperking van enkele minuten; de artiesten leven zich lekker uit in een lang intro en nemen verder de tijd voor hun boodschap. Dus de techniek heeft er voor gezorgd dat de Top 2000 al vroeg start op Eerste Kerstdag. Helaas voor velen dan dus geen Kerstmuziek op Radio 2. Dankzij de techniek.
Was er nog meer waar de techniek gezorgd heeft voor andere (pop) radio? Jazeker! Zoals eerder genoemd werden er in de Top 40 per uur veel plaatjes gedraaid. Dat was hard werken voor de technici in die tijd; plaatje op de draaitafel, intro afluisteren, want dan wist je hoe het begon, zacht, hard, met zang etc. en als het even kon ook het einde afluisteren, fade-out, staand slot, dubbel slot (de instinker), dat werk. Toch kwam er een tijd dat de DJ’s zelf wilden schuiven. Niet omdat ze een hekel hadden aan de technici, maar omdat ze zo sneller op van alles konden reageren zonder het eerst uit te leggen aan de technicus. De DJ-tafel was geboren. En zoals wel meer gebeurt: de één kan daar beter mee omgaan dan de ander. Ook hier bepaalde mede de techniek dus wie wel of geen goeie DJ was.
De komst van de cd deed ook een duit in het zakje. Behalve dat je betere geluidskwaliteit kreeg en geen tikken en spetters en “hangers”, veranderde er nog iets. Als DJ of technicus was je gedwongen een plaat op te zetten en naar het begin van het nummer te luisteren, als was het maar een seconde. Want je moest de plaat “scherp” zetten, een klein stukje voor het begin. Niet te weinig, want dan “jankte” ie in, en ook niet te veel, want dan kon je niet strak aansluiten op de presentatie of voorgaande plaat. Met cd’s ging dat anders. Klepje open, cd erin, klepje dicht, kies track nummer, druk op knopje en hoppa, klaar om af te spelen. Wat missen we dus? Die eerste paar maten om te horen hoe het nummer begint. Dan kan je dus fouten maken: zoals een DJ die luid een aankondiging doet en een muziekje dat heel zachtjes en langzaam begint. Dankzij de techniek.
De betere DJ’s luisteren dus toch nog even dat intro af (en het slotje) of hebben een goed geheugen. Want vaak hebben ze de muziek zelf uitgezocht en weten ze dus wat er komt. Wekelijks worden ze voorzien door pluggers van het nieuwste materiaal en discussiëren en luisteren met elkaar over alarmschijf / paradeplaat/troetelschijf etc. Daar leer je wat van. O, en nog iets, er moet een Buma-lijst worden bijgehouden. Dat is een lijst met gedraaide platen per uur, waar in staat aangegeven wie de artiest, de componist, het platenlabel en de lengte van het nummer is. En ook daar leer je van. Dan valt het je op dat Goffin and King toch wel veel liedjes hebben geschreven en welke artiesten dat vaak uitvoerden. Dat leer je dus dankzij de techniek.
We gaan snel door in de tijd, de tijd van de computer. De cd’s worden nog wel gemaakt, maar hun audio wordt ingelezen in de computer. En iedere track krijgt een uniek nummer. En bij ieder uniek nummer hoort een omschrijving, wie is de artiest, wie heeft het gecomponeerd, welke platenmaatschappij, hoe lang duurt het, eigenlijk zoals bij de Buma-lijst, maar met nóg meer gegevens! Is het vrolijk, uptempo, hardrock of country, Engels, Duits, Frans of Nederlandstalig, zomers, gouwe ouwe, recent, lengte intro, en ga zo maar door, “label” het maar wat je wilt. En dan zeg je daarna tegen de computer hoe vaak je een nummer uit de jaren 80 wilt horen, hoeveel Nederlandstalig daarvan wel of niet mogen zijn, hoeveel hits per uur, hoeveel nieuwe per uur, hoeveel tijd er tussen bepaalde artiesten of titels moet zitten, ga zo maar door. Als je nou maar braaf al die gegevens in de computer hebt ingevoerd, dan komt het moment dat je tegen de computer zegt: zoek het maar uit voor mijn programma. Druk op de knop, en hoppa, daar is het. Zonder doublures en precies naar je wens. Op je lijf geschreven …… eehhh, op het lijf geschreven van de music director, die weer opdracht heeft van de program director die weer onder toezicht staat van de zendercoordinator, die weer…. Dankzij de techniek……
De DJ van dienst krijgt dus een lijst voor z’n neus met wat ie moet draaien. Als het een hele goeie DJ is mag ie hier en daar zelf nog wat toevoegen, maar over het algemeen geldt de regel: wie betaalt bepaalt wat er gedraaid wordt. Dus dankzij de techniek weet een DJ vaak niet meer wie welk liedje wanneer met wie heeft opgenomen. Hoewel, daar hebben ze een vakje voor vrijgemaakt op z’n computerscherm en die info kan hij/zij dan voorlezen, hoef je zelf niks voor te weten. Dankzij de techniek…..
Dus wat gaat de DJ doen als ie toch niet meer betrokken is bij het uitzoeken van muziek? Dan gaat ie met z’n voeten op de DJ-tafel z’n smartphone bestuderen, of hij gaat andere dingen doen. Bellen met luisteraars, spelletjes, dat deden ze vroeger ook al, maar nu nóg meer. Een paar vrienden achter de microfoon, een telefoonlijst met BN’ers of half BN’ers of kwart BN’ers of bijna BN’ers. De spreektijd neemt gigantisch toe. En er wordt veel gelachen. En er wordt minder muziek gedraaid. En de muziek wordt niet altijd meer aan- en afgekondigd, dat zie je wel op de playlist op internet, multi media weet je wel. En de muziek wordt een stoppertje tussen twee “spreeks”. En bij een avondprogramma neem je de aan- en afkondigingen gewoon los op, schuif je de liedjes er omheen en de intro’s eronder en de DJ is vroeg thuis of doet dat thuis. Dankzij de techniek……
Tot slot: waarom klinkt popradio zoals het klinkt, met veel hoge en lage tonen, alles even hard, pompend en zuigend en staan alle faders op standje 10? U weet het antwoord al, dankzij……
Menno Mendera - oud programma-technicus en programmamaker radio
Als getuige volgende opinie van Menno Mendera ... jawel, zelfs in volle komkommertijd mendemen
Laatst had ik een gesprek met iemand over hoe techniek toch op een aantal punten bepalend is geweest voor de ontwikkeling van de popradio- en muziekwereld. Dan kom je toch aardige dingen tegen.
Neem het 45 toeren plaatje, de single. Om dat te kunnen persen waren er technische beperkingen, zoals de dikte van de groef. Dat betekende dat de tijdsduur van zo’n plaatje maximaal op zo’n 3 minuten lag, misschien nog wel iets minder. Wat weer betekende dat de artiesten zorgden dat de lengte van hun nummer binnen die tijdsgrens bleef. Dus Elvis en the Beatles en the Everly Brothers en the Kinks etc. etc. maakten liedjes die lekker kort waren. Een kort intro en hoppa, meteen naar de kern van de zaak. Later werd de techniek wat verbeterd en kregen we de EP’s, waar dan per kant 2 liedjes op konden, of 1 langer nummer, maar dan heette het toch weer single. De techniek bepaalde dus mede de muziekcultuur. Ja, er waren natuurlijk ook LP’s, maar daar werd toch vaak rekening mee gehouden dat die nummers op single moesten uit kunnen komen. Weer wat later werd dat over boord gegooid en kreeg je in de popmuziek de z.g. conceptalbums, desnoods een heel nummer per kant. En lange nummers werden dan voor de single ingekort tot de “radio-edit”, vandaar dat er soms verschillende versies bestaan. Dankzij de techniek.
Als de singles kort waren, dan kon je daardoor natuurlijk veel plaatjes in een uur draaien op de radio. Volgens mij duurde de eerste periode van de Top 40 maar 1 uur en 3 kwartier, later 2 uur. Dat zijn veel plaatjes per uur plus presentatie, reclame en nieuws! Ander voorbeeld: de Top 2000 startte met z’n eerste afleveringen op Tweede Kerstdag om 12.00 uur. In 2009 werd de zendtijd uitgebreid van 144 naar 156 uur en begon dan op Eerste Kerstdag 12.00 uur. In 2018 begon de Top 2000 nog eerder: 08.00 uur Eerste Kerstdag. Waarom? Omdat de lengte van de nummers de laatste jaren een stuk langer is geworden. Een CD single heeft niet de beperking van enkele minuten; de artiesten leven zich lekker uit in een lang intro en nemen verder de tijd voor hun boodschap. Dus de techniek heeft er voor gezorgd dat de Top 2000 al vroeg start op Eerste Kerstdag. Helaas voor velen dan dus geen Kerstmuziek op Radio 2. Dankzij de techniek.
Was er nog meer waar de techniek gezorgd heeft voor andere (pop) radio? Jazeker! Zoals eerder genoemd werden er in de Top 40 per uur veel plaatjes gedraaid. Dat was hard werken voor de technici in die tijd; plaatje op de draaitafel, intro afluisteren, want dan wist je hoe het begon, zacht, hard, met zang etc. en als het even kon ook het einde afluisteren, fade-out, staand slot, dubbel slot (de instinker), dat werk. Toch kwam er een tijd dat de DJ’s zelf wilden schuiven. Niet omdat ze een hekel hadden aan de technici, maar omdat ze zo sneller op van alles konden reageren zonder het eerst uit te leggen aan de technicus. De DJ-tafel was geboren. En zoals wel meer gebeurt: de één kan daar beter mee omgaan dan de ander. Ook hier bepaalde mede de techniek dus wie wel of geen goeie DJ was.
De komst van de cd deed ook een duit in het zakje. Behalve dat je betere geluidskwaliteit kreeg en geen tikken en spetters en “hangers”, veranderde er nog iets. Als DJ of technicus was je gedwongen een plaat op te zetten en naar het begin van het nummer te luisteren, als was het maar een seconde. Want je moest de plaat “scherp” zetten, een klein stukje voor het begin. Niet te weinig, want dan “jankte” ie in, en ook niet te veel, want dan kon je niet strak aansluiten op de presentatie of voorgaande plaat. Met cd’s ging dat anders. Klepje open, cd erin, klepje dicht, kies track nummer, druk op knopje en hoppa, klaar om af te spelen. Wat missen we dus? Die eerste paar maten om te horen hoe het nummer begint. Dan kan je dus fouten maken: zoals een DJ die luid een aankondiging doet en een muziekje dat heel zachtjes en langzaam begint. Dankzij de techniek.
De betere DJ’s luisteren dus toch nog even dat intro af (en het slotje) of hebben een goed geheugen. Want vaak hebben ze de muziek zelf uitgezocht en weten ze dus wat er komt. Wekelijks worden ze voorzien door pluggers van het nieuwste materiaal en discussiëren en luisteren met elkaar over alarmschijf / paradeplaat/troetelschijf etc. Daar leer je wat van. O, en nog iets, er moet een Buma-lijst worden bijgehouden. Dat is een lijst met gedraaide platen per uur, waar in staat aangegeven wie de artiest, de componist, het platenlabel en de lengte van het nummer is. En ook daar leer je van. Dan valt het je op dat Goffin and King toch wel veel liedjes hebben geschreven en welke artiesten dat vaak uitvoerden. Dat leer je dus dankzij de techniek.
We gaan snel door in de tijd, de tijd van de computer. De cd’s worden nog wel gemaakt, maar hun audio wordt ingelezen in de computer. En iedere track krijgt een uniek nummer. En bij ieder uniek nummer hoort een omschrijving, wie is de artiest, wie heeft het gecomponeerd, welke platenmaatschappij, hoe lang duurt het, eigenlijk zoals bij de Buma-lijst, maar met nóg meer gegevens! Is het vrolijk, uptempo, hardrock of country, Engels, Duits, Frans of Nederlandstalig, zomers, gouwe ouwe, recent, lengte intro, en ga zo maar door, “label” het maar wat je wilt. En dan zeg je daarna tegen de computer hoe vaak je een nummer uit de jaren 80 wilt horen, hoeveel Nederlandstalig daarvan wel of niet mogen zijn, hoeveel hits per uur, hoeveel nieuwe per uur, hoeveel tijd er tussen bepaalde artiesten of titels moet zitten, ga zo maar door. Als je nou maar braaf al die gegevens in de computer hebt ingevoerd, dan komt het moment dat je tegen de computer zegt: zoek het maar uit voor mijn programma. Druk op de knop, en hoppa, daar is het. Zonder doublures en precies naar je wens. Op je lijf geschreven …… eehhh, op het lijf geschreven van de music director, die weer opdracht heeft van de program director die weer onder toezicht staat van de zendercoordinator, die weer…. Dankzij de techniek……
De DJ van dienst krijgt dus een lijst voor z’n neus met wat ie moet draaien. Als het een hele goeie DJ is mag ie hier en daar zelf nog wat toevoegen, maar over het algemeen geldt de regel: wie betaalt bepaalt wat er gedraaid wordt. Dus dankzij de techniek weet een DJ vaak niet meer wie welk liedje wanneer met wie heeft opgenomen. Hoewel, daar hebben ze een vakje voor vrijgemaakt op z’n computerscherm en die info kan hij/zij dan voorlezen, hoef je zelf niks voor te weten. Dankzij de techniek…..
Dus wat gaat de DJ doen als ie toch niet meer betrokken is bij het uitzoeken van muziek? Dan gaat ie met z’n voeten op de DJ-tafel z’n smartphone bestuderen, of hij gaat andere dingen doen. Bellen met luisteraars, spelletjes, dat deden ze vroeger ook al, maar nu nóg meer. Een paar vrienden achter de microfoon, een telefoonlijst met BN’ers of half BN’ers of kwart BN’ers of bijna BN’ers. De spreektijd neemt gigantisch toe. En er wordt veel gelachen. En er wordt minder muziek gedraaid. En de muziek wordt niet altijd meer aan- en afgekondigd, dat zie je wel op de playlist op internet, multi media weet je wel. En de muziek wordt een stoppertje tussen twee “spreeks”. En bij een avondprogramma neem je de aan- en afkondigingen gewoon los op, schuif je de liedjes er omheen en de intro’s eronder en de DJ is vroeg thuis of doet dat thuis. Dankzij de techniek……
Tot slot: waarom klinkt popradio zoals het klinkt, met veel hoge en lage tonen, alles even hard, pompend en zuigend en staan alle faders op standje 10? U weet het antwoord al, dankzij……
Menno Mendera - oud programma-technicus en programmamaker radio
Reacties
Een reactie posten